STRATEGY

  • Σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 24 Σ, ο χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας και η πολεοδομική διαμόρφωση και επέκταση των οικιστικών περιοχών συνιστούν υποχρέωση της Πολιτείας.
  • Η ρυθμιστική αυτή αρμοδιότητα του Κράτους εκδηλώνεται με τη θέσπιση κανόνων που αποβλέπουν στην προστασία του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος, στην ορθολογική διάταξη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο χώρο……

Υφιστάμενη Νομική κατάσταση

Με την 519/2017 απόφαση του Ε ́ Τμήματος του ΣτΕ κρίθηκε ότι η Κοινή Υπουργική Απόφαση Κ.Υ.Α. 24208/2009 (Β ́1138Β) που αφορά την έγκριση του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό έχει πλήρως αντικατασταθεί με την Κ.Υ.Α. 67659/9.12.2013 (ΦΕΚ Β ́3155) και δεν αναβίωσε μετά την ακύρωση της αποφάσεως (με την ΣτΕ3632/2015 ) που την αντικατέστησε, έχει δε, παύσει να ισχύει και να επιφέρει έννομες συνέπειες.

Μετά την ακύρωση του νεώτερου Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και μέχρι την έγκριση νέου, (για το οποίο οι διαδικασίες έχουν ήδη δρομολογηθεί) εξακολουθεί να είναι δυνατή η ανάπτυξη τουριστικής δραστηριότητας στη χώρα, με βάση τις προβλέψεις που τυχόν υπάρχουν σε υφιστάμενα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (πρβλ. ΣτΕ 3043/2011), καθώς και στα κατωτέρου ιεραρχικώς επιπέδου σχεδιασμού, σε σχέση με τα περιφερειακά, χωρικά σχέδια αλλά και βάσει της ισχύουσας τουριστικής νομοθεσίας και επιμέρους νομοθετημάτων που ενδεχομένως υπάρχουν για κάθε περιοχή.

  • Συνταγματική επιταγή εν όψει και των ρυθμίσεων του Ν.4447/2016 καθώς καθιερώθηκε εν νέου η βαθμίδα των Ειδικών Πλαισίων στο πλαίσιο του Χωροταξικού και Πολεοδομικού Συστήματος.
  • Ανάγκη εκδοσης για Νομικούς λόγους ουσιας λόγω της μη επικαιροποίησης των Περιφεριακών Χωροταξικών Σχεδίων του παρελθόντος.
  • Πλήρη συνταγματική συμμόρφωση καθιερώνοντας τα βασικά στοιχεία χωροταξικής οργάνωσης και πολιτικής γης μέσω των Ειδικών Πλαισίων και των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων
  • Ευκαιρία νομικού πλαισίου …Μεγάλη Πρόκληση…..
  • ασφάλεια δικαίου ῏συνεχεια της διοίκησης
  • σωστή ιεράρχηση και σειρά έγκρισης ( εν όψει της κατάρτισης των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων)
  • ορθή τεκμηρίωση και αποφυγή συγκρούσεων τομέων ανάπτυξης

Ν. 4447/2016

Ο χωρικός σχεδιασμός ασκείται σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και διακρίνεται, ανάλογα με το χαρακτήρα του, σε στρατηγικό ή ρυθμιστικό: α. Στην κατηγορία του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού υπάγονται  –

Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια του άρθρου 5 και τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια του άρθρου 6.

Στην κατηγορία του ρυθμιστικού χωρικού σχεδιασμού υπάγονται τα πολεοδομικά σχέδια τα οποία εκπονούνται σε τοπική κλίμακα και τα οποία διακρίνονται σε δύο επίπεδα σχεδιασμού.

Στο πρώτο επίπεδο του ρυθμιστικού χωρικού σχεδιασμού περιλαμβάνονται:

  1. Τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια του άρθρου 7, τα οποία ρυθμίζουν τη βιώσιμη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της εδαφικής περιφέρειας ενός Ο.Τ.Α.,
  2. τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια του άρθρου 8, τα οποία αποτελούν υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων.

Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια

Τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια αποτελούν σύνολα κειμένων και διαγραμμάτων, με τα οποία προσδιορίζονται στρατηγικές κατευθύνσεις σε εθνικό επίπεδο, ιδίως, για:

  1. Τη χωρική διάρθρωση και δομή του οικιστικού δικτύου της Χώρας,
  2. τη χωρική διάρθρωση τομέων ή κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων και γενικότερα τομέων ανάπτυξης εθνικής σημασίας σε εξειδίκευση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής εφόσον αυτή εμπεριέχει σχετικές κατευθύνσεις,
  3. τη διαμόρφωση πολιτικής γης,
  4. την προστασία του πολιτιστικού και φυσικού τοπίου,
  5. τη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση περιοχών του εθνικού χώρου που έχουν ιδιαίτερη σημασία από χωροταξική, περιβαλλοντική, αναπτυξιακή ή κοινωνική άποψη, όπως είναι ιδίως οι παράκτιες, οι θαλάσσιες και νησιωτικές περιοχές, οι ορεινές και προβληματικές περιοχές, στ) την προώθηση σχεδίων, προγραμμάτων ή έργων χωρικής ανάπτυξης μείζονος σημασίας ή/και διακρατικής, διαπεριφερειακής εμβέλειας.

Τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια αναθεωρούνται ανά πενταετία, εφόσον προκύπτει τεκμηριωμένη ανάγκη προς τούτο από τις εκθέσεις αξιολόγησης.

Κατά το χρονικό αυτό διάστημα είναι κατ’ εξαίρεση δυνατή η τροποποίησή τους, με στόχο τη βελτίωση και επικαιροποίησή τους, προκειμένου:

  1. να αντιμετωπιστούν ζητήματα που ανακύπτουν από την προώθηση ή εφαρμογή προγραμμάτων διεθνούς, ευρωπαϊκού, διασυνοριακού, διακρατικού ή διαπεριφερειακού χαρακτήρα,
  2. να αντιμετωπιστούν εξαιρετικές ανάγκες από φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές και κινδύνους,
  3. να ενσωματώσουν κατευθύνσεις και προτάσεις των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων σχεδίων στα πλαίσια της ανάδρασης.

Προσεκτική ανάλυση και διαδικασία ανάδρασης με τα εκπονούμενα Περιφερειακά Πλαίσια

Κάλυψη των κενών δικαίου μεταξύ προηγούμενων αποφάσεων και εγκρίσεως του νέου Ειδικού Πλαισίου.

Συσχέτιση του Ειδικού Πλαισίου με νομοθεσία για οργανωμένους υποδοχείς.

Σωστή ανάλυση και καταργραφή κατευθύνσεων σύμφωνα με την αρχή ιεράρχησης των σχεδίων στρατηγικού χαρακτήρα.

ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ…..παραδείγματα …

Η σημασία των χωροταξικών σχεδίων στον Ευρωπαικό Χώρο…..

Ολλανδία (Έκταση: 41.543 km2, Πληθυσμός: 16.819.595 (εκτίμηση 2014)
Έκθεση του κ. Λουδοβίκου Βασενχόβεν, ομότιμου Καθηγητή Ε.Μ. Πολυτεχνείου,

Τα σχέδια και κείμενα πολιτικής επιτρέπουν στους φορείς του σχεδιασμού στα 3  διοικητικά επίπεδα να σχεδιάζουν με ένα τρόπο σαφή και ανοικτό σε διάλογο:

  • Στο εθνικό επίπεδο:
    • Εθνική Πολιτική για τον Σχεδιασμό του Χώρου, που εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο – Εθνικά Δομικά Σχέδια για Τομείς Πολιτικής.
  • Στο επαρχιακό επίπεδο:
    • Περιφερειακά Σχέδια.
  • Στο τοπικό επίπεδο:
    • o Δομικό Σχέδιο. (από τους δήμους)
    • o Τοπικό Σχέδιο Χρήσεων Γης.
    • o Ειδικά τοπικά σχέδια, π.χ. για περιοχές αναπλάσεων ή βελτίωση συνθηκών ζωής.

Ιρλανδία (Έκταση: 84.421 km2, Πληθυσμός: 6.378.000)

  • Το σύστημα σχεδιασμού της Ιρλανδίας έχει επηρεασθεί από το Βρετανικό πρότυπο.
  • Εθνικές κατευθύνσεις
  • Περιφερειακές εκθέσεις
  • Τοπικά σχέδια ανάπτυξης (κομητειών και δήμων)
  • Λεπτομερή σχέδια περιοχών επέμβασης
  • Σχέδια – πλαίσια ανάπτυξης ειδικών ζωνών (π.χ. λιμενικών).

Δανία (Έκταση: 42.915.7 km2, Πληθυσμός: 5.627.235

  • Το Δανικό σύστημα θεωρείται γενικώς ότι είναι δείγμα καθολικού σχεδιασμού.
  • Στο εθνικό επίπεδο,
    • το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει την βασικό αρμοδιότητα του χωρικού σχεδιασμού και των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων.
    • Μετά το 2007 καταρτίζουν απλώς στρατηγικά σχέδια γενικού χαρακτήρα, που παίρνουν μάλλον την μορφή «οραμάτων» (visions).
    • Δήμοι
      • Δημοτικά σχέδια Μόνο οι δήμοι έχουν πλέον την αρμοδιότητα να καταστρώνουν δεσμευτικά σχέδια χρήσεων γης.Σε δημοτικό επίπεδο ο πολεοδομικός σχεδιασμός παίρνει την μορφή γενικών δημοτικών σχεδίων και τοπικών λεπτομερειακών σχεδίων.

Πορτογαλία (Έκταση: 92.212 km2, Πληθυσμός: 10.487.289

  • Χωρικά σχέδια
  • Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια
    (PROT ή Plano Regional de Ordenamento do Territόrio)
  • Σχέδια σε επίπεδο δήμου:
    • Τα Δημοτικά Κατευθυντήρια Σχέδια ή PDM καταστρώνονται υποχρεωτικά από τους δήμους και αποτελούν στρατηγικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της περιοχής τους. Εγκρίνονται από τους δήμους, αλλά πρέπει να επικυρωθούν και από την κεντρική κυβέρνηση.
    • Τα “Σχέδια αστικής ανάπτυξης” ή PU και τα “Λεπτομερή τοπικά σχέδια” ή PP.αποτελούν εξειδικευμένα σχέδια – ορίζουν την χωρική οργάνωση αστικών περιοχών και καθιερώνουν ποσοτικά κριτήρια και παραμέτρους.
    • Τα PP είναι λεπτομερή σχέδια για τμήματα της περιοχής ενός δήμου και αποτελούν τόσο ρυμοτομικά σχέδια, όσο σχέδια χρήσεων γης με όρους δόμησης και κατευθύνσεις ακόμη και σχεδιασμού κτηρίων.

      (Όλα αυτά τα σχέδια υπόκεινται στο δικαίωμα της κεντρικής κυβέρνησης να αναιρέσει την ισχύ τους σε ειδικές συνθήκες) 

Κύριο νομοθετικό πλαίσιο κανόνων πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού

 κινητρα………

γενικά μέτρα και πρόνοιες νομικού ενδιαφέροντος

Κατά προτεραιότητα τα νομικά εργαλεία που στην παρούσα περίπτωση θα μπορούσαν να οδηγήσουν σταδιακά στην απαλοιφή των  καθυστερήσεων κατά την άποψή μου θα πρέπει να αποτυπώνονται στους εξής άξονες :

  • Να υλοποιηθεί ένα πλαίσιο κωδικοποιημένων κανόνων για όλους και να διαμορφωθεί μια συνεχής νομική κουλτούρα κωδικοποίησης  στο νομοθετικό πεδίο
  • Να ενισχυθεί η νομική έννοια των οδηγών εφαρμογής διαδικασιών
  • Να ομογενοποιηθούν οι δομές που έχουν προβλεφθεί αντίστοιχα για τις ιδιωτικές επενδύσεις και την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.
  • Να προβλεφθεί η διαδικασία ‘’τυποποίησης ‘’ των πράξεων της διοίκησης και των απαιτούμενων προδιαγραφών και οι ηλεκτρονικές διαδικασίες υποβολής αιτημάτων και έκδοσης αποφάσεων.

Συμπερασματικά  με αφορμή την κατάρτιση ενός πλαισίου θα πρέπει ειδικώς για τα ζητήματα του Ειδικού Πλαισίου να προβλεφθεί η δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος κωδικοποίησης  :

  • των κανόνων
  • των διαδικασιών αδειοδότησης ,
  • των οδηγιών εφαρμογής κοινών προδιαγραφών ,
  • των παράλληλων εγκρίσεων υπηρεσιών διαφορετικών τομέων :
    θα οδηγήσουν σε μια νέα αντίληψη για τις πολεοδομικές επιλογές ωρίμανσης των ακινήτων και την αξιοποίηση της γης

Αλλαγή  της ‘’εικόνας’’ ενός συστήματος κανόνων γύρω από το χωροταξικό και πολεοδομικό  δίκαιο που σήμερα παρουσιάζεται ως ένα σύστημα κενών , δύσκολων στην ερμηνεία κανόνων και εχθρικό για επιλογές αξιοποίησης από τους πολίτες ( ως πολίτης νοείται και κάθε δυνητικός επενδυτής )

Υπό το πρίσμα του δικαίου η ανταπόκριση του κράτους στην ανάγκη για κωδικοποίηση και απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποφυγή να οδηγηθούμε ξανά στο μέλλον σε φαινόμενα άναρχης και απρογραμμάτιστης δόμησης.

Πλέον η ηλεκτρονική διακυβέρνηση  και η κουλτούρα κωδικοποίησης εν γένει ως κατευθυντήρια αρχή   δύναται να επιβάλλουν μελλοντικά μια τάξη ρυθμίσεων …ένα σύστημα κανόνων που θα μας οδηγήσουν σε μια νέα αντίληψη για τις πολεοδομικές επιλογές ωρίμανσης των ακινήτων και αξιοποίησης της γης , τις αρχιτεκτονικές  μας αξίες και επιλογές , την αισθητική μας και την στάση μας απέναντι στο περιβάλλον.